کارگاه شعر

آخرین اخبار

۞ :: پیکر علیرضا راهب روز شنبه (هفتم تیرماه) تشییع می‌شود
۞ :: مومنی، حوزه هنری را «مومنانه» اداره کرد
۞ :: قزوه: تغییر مدیریت در حوزه هنری، آرام، حساب‌شده و عاقلانه بود
۞ :: مجموعه سروده‌های سیده بلقیس حسینی،‌ شاعر فارسی‌زبان هندوستانی، در مجموعه‌ای با عنوان «در انتظار جمعه آخر» منتشر شد.
۞ :: اختصاصی : شب استاد حمید سبزواری با عنوان پدر شعر انقلاب
۞ :: اختصاصی : کیش برای پنجمین بار شعرباران می‌شود
۞ :: سیروس مشفقی (شاعر) درگذشت
۞ :: اختصاصی : ویژه برنامه " مناجات در ادب فارسی"
۞ :: اختصاصی : گزارشی از برگزاری شب شعر بزرگ قدس در گروه بین المللی هندیران در واتساپ
۞ :: نشست ادبی «از آزادسازی خرمشهر تا آزادسازی قدس»
۞ :: شاعران و نویسندگان برای «فلسطین آزاد» قلم می‌زنند
۞ :: اختصاصی : محمدعلی عجمی، شاعر تاجیک درگذشت.
۞ :: نخستین دوره مجازی کارگاه تخصصی شعر هیأت برگزار می‌شود
۞ :: سروده‌ای از رضا اسماعیلی؛ تو ارتفاع شهادت، «مُطهری» بودی
۞ :: اختصاصی : هفتادو هشتمین جلسه انجمن ادبی بیدل دهلوی در تاریخ 29 فروردین 1399 به نام "شب سعدی"
۞ :: «دکتر حسن انوشه» سرپرست گروه نویسندگان دانشنامه ادب فارسی درگذشت
۞ :: شاعران، چهلم یاور همدانی را مجازی برگزار کردند
۞ :: اختصاصی : برنامه شب زنده یاد استاد دکتر سید حسن حسینی شاعر و منتقد ادبیات انقلاب اسلامی در گروه بین المللی هندیران
۞ :: اختصاصی : حاج محمود اکبرزاده شاعر و مداح مشهدی درگذشت
۞ :: تمدید مهلت ارسال آثار به کنگره شعر نرجسیه تا ۲۲ فروردین‌ماه

کارگاه شعر

ردیف وارزش آن در شعر فارسی: به قلم حمید خصلتی
ردیف از اجزای شعر فارسی ویکی از شاخصه های موفقیت ودلنشینی یک شعر محسوب میشود درباره ردیف تعاریف زیادی امده است. در لغت نامه دهخدا در مورد ردیف می نویسد:ردیف کلمه ای باشد یا بیشتر که بعد از قافیه مکرر گردد.ملاحسین کاشفی می گوید:ردیف در صنعت شعر آن است که حرفی از حروف ضمیر ویا یک کلمه یا بیش از آن بعد از اتمام قافیه آورده شود واین ردیف از آن گویند که بعد از قافیه آید.در کتاب واژه نامه شاعری در باره ردیف آمده است:ردیف گونه ای از توازن واژگانی است که از همگونی کامل یک یا چند واژه با توالی یکسان بعد از قافیه می آید. یکی ازکامل ترین تعریف های ردیف را دکتر محسنی در کتاب ردیف وموسیقی شعر ارائه داده است.دکتر محسنی می گوید:ردیف واژه یا واژه هایی است همگون که پیوسته یا گسسته در یک یا چند معنی پس از قافیه ودر پایان مصراع می آید.
از تعریف بالا نکات زیر استفاده می شود:

1-ردیف میتواند یک یا چند واژه باشد

2-ردیف می تواند پیوسته یا جدا باشد.

3-ردیف میتواند یک معنی یابش از یک معنی داشته باشد.

4-ردیف باید بعد از قافیه ودر پایان مصراع بیاید.

ردیف بایک واژه:آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند          آیا شود که گوشه ی چشمی به ما کنند

ردیف با چند واژه:خوشتر از فکر می وجام چه خواهد بودن               تاببینیم سرانجام چه خواهد بودن

ردیف پیوسته:رد خرابات مغان گر گذر افتد بازم                  حاصل خرقه وسجاده روان دربازم

ردیف با چند معنی مختلف:

نفس باد صبا مشک فشان خواهد شد      عالم پیر دگر باره جوان خواهد شد

این تطاول که کشید از غم هجران بلبل                 تاسراپرده یگل نعره زنان خواهد شد

گل عزیز است غنیمت شمریدش صحبت               که به باغ امد از این راه و از ان خواهد شد.

دردوبیت پایانی معانی ردیف با بیت اول متفاوت است.بعضی از صاحب نظران هم معنا بودن را از ویزگی های ردیف گرفته اند حال انکه نمونه ی ذکر شده ونمونه های متعددی غیر از این میتواند دلیل بر این باشد که ردیف میتواند با معنای متفاوت هم بیاید.البته این ویزگی در قالب هایی غیر از مثنوی قابل تعمیم است واگر در مثنوی دارای دو معنی متفاوت باشد به مرز قافیه نزدیک خواهد شد.

ردیف ویژگی شعر فارسی:

ردیف با اینکه خود واژه ای عربی است ولی از ویزگی های اختصاصی شعر فارسی است چرا که در اشعار قبل از اسلام به تکرار همراهی ردیف وقافیه دیده شده است.

شعر یزید بن مفرغ از اولین اشعار برجای مانده از دوره های ابتدایی شعر مردف است:

آب است ونبیذ است         عصارات نبیذ است        سمیه روسپیذ است

یا شعر کودکان بلخ:

از ختلان آمذیه         برو فراز آمذیه     آوارباز آمذیه    بیدل فراز آمذیه

این اشعار ونمونه های بسیار دیگری که در این مقال نمی گنجد دلیل بر این است که ردیف از اختصاصات شعر فارسی قبل از اسلام بوده والبته دلایل دیگری نیز بر اثبات این مدعا وجود دارد واز ان جمله است اشعاری که در میان مردم رواج دارد وبه شعر عامیانه معروف است.

اکثر اشعار عامیانه مردف بوده وگاه بدون وزن یا قافیه هستند:

دویدم ودویدم سر کوهی رسیدم . (ضمیر متصل م ردیف است)

موشه ماسوره می کرد مادر موش ناله می کرد

گاهی ردیف جبران کننده ینبود قافیه نیز هست یعنی ردیف جایگزین قافیه شده است:

دویدم ودویدم /سر کوهی رسیدم/ دوتا خاتون رو دیدم /یکی به من آب داد /یکی به من نون داد/ نون رو خوردم/آب رو دادم به زمین/زمین به من علف داد/...

که تا پایان شعر ردیف داد جبران نبود قافیه را کرده است.

امشب چه شبی است شب مراد است امشب           این خانه پر از شمع وچراغ است امشب

می توان گفت در اشعار عامیانه ردیف جزء جدانشدنی شعر است وتکیه موسیقی بر ردیف است.حتی گاهی اوقات در اشعار عامیانه ممکن است وزن رعایت نشود وقافیه فراموش شود ولی ردیف هیچ گاه فراموش نمی شود.

   ادامه دارد..ادامه این بحث مرز بین ردیف وقافیه چیست؟ را درجلسه آینده دنبال کنید...(حمید خصلتی)

تاریخ ارسال : 1391/10/28 در ساعت : 9:36:17 تعداد مشاهده : 5088

کسانی که این مقاله را می پسندند :

ارسال نظر :

مهدیه زرعی ( هدیه)
1391/11/26 در ساعت : 20:7:43

جالب بود...واقعا ممنون