درباره موارد دو و سه به نظرم توضیحاتم کافی بود،پس می‌پردازم به مورد یک که بدان نپرداخته بودم و می‌فرمایید که اساسی‌ترین بحث و صحبت شماست.
نوشته‌اید:
«هجو در دو صورت پذیرفتنی و بلیغ است یک مقابله حرفی ،هجو در مقابل هجو و یا زمانی که ظلمی روا داشته شود و قدرت دفاعی وجود نداشته باشد »

اولا:کاری ندارم که این نظر ،نظر شماست و تا کنون کسی این دو شرط را شرط بلاغت هجو ندانسته است و در واقع ربطی هم به بلاغت ندارد که کسی هجو را در حالت دفاع بگوید یا در حالت حمله!بخشی از معروفترین و بلاغی‌ترین هجوهای تاریخ ادبیات هجو اسب است!شاعر اسب خود را هجو کرده‌است!در موارد دیگر،گدا را هجو کرده‌است!خسیس را هجو کرده‌است!مشاغل مختلف را هجو کرده‌است!حالا مثلا شاعر چون در برابر گدا و نانوا و اسب خود، قدرت دفاعی داشته است و این حضرات بویژه اسب(!) نیز زبان به هجو او نگشوده اند،هجو شاعر پذیرفتنی و بلاغی نبوده است ؟

ثانیا:می‌خواهم بدون مقدماتی که بنده لازم می‌دانستم و شما صغری کبری در معنی بی‌ربط آن ، دانسته‌اید (و همین نشان می‌دهد که حق با شما بوده‌است و این همه به کاری نیامده‌اند) مستقیم بروم روی شعرمورد مناقشه و با همین چند جملۀ خودتان، ثابت کنم که اعتراضتان بر این شعر وارد نیست:

1- هجوِ آل سعود عربستان دقیقا هجو در برابر هجو است.کاری ندارم که مسئولان عربستان روز و شب کشورمان را تحقیر می‌کنند و حضرات زیر سبیلی در می‌کنند، اگر به فضاهای مجازی و آوردگاه «جنگ نرم» رجوع کنید با تهمتها و دروغها و فحشها و توهینهای عوام و خواص آنها از شاعر و هنرمند گرفته تا دانشجو و بازاری به ایران مواجه خواهید شد و در این میان شاعران و ادیبان ضد ایرانی عرب نیز سهم خود را دارند.
اگر اطلاعی از این امر ندارید و بر گفتۀ بنده نیز شک دارید،از مطلعان بپرسید تا عرایض بنده را تایید کنند.این از شرط اولتان که محقق است یعنی: هجو در برابر هجو
2- اما شرط دیگر شما که فرموده اید:«هجو زمانی پذیرفته شده است که ظلمی روا داشته شود و قدرت دفاعی وجود نداشته باشد » خدمتتان عارضم که ما درباره ظلم عربستان در شرایط فعلی قدرت دفاعی نداریم.این به این معنی نیست که ما در برابر آنها ضعیفیم،خیر؛ امکان دارد کسی علیرغم قدرت داشتن بنا به دلایل و مصالحی قدرت دفاع و مقابله به مثل در برابر ظلم نداشته باشد.
آیا ایران امکان واکنش عملی در قبال فاجعه خونین مکه و کشتار حاجیانمان در دهه شصت داشت؟
در همین قضیه فرودگاه جدّه و فاجعه دلخراش منا و ظلمی که بر ما رفت،آیا امکان دفاع یا مقابله به مثل داشتیم؟خیر!

پس این شرط نیز برای هجو آل سعود محقق است لذا با توجه به تحقق یافتن هر دو شرطتان، اعتراضتان بر شعر آقای احسان‌پور وارد نیست.دوستان فاضل و شاعران بصیر خود قضاوت خواهند کرد.به قول شما:«کفایت مذاکرات»
دیر مان و شاد زی یا عمو!

عموصادق بزرگوار!بحث به سه شاخه تقسیم شده است و به طور خلاصه نظر خویش را درباره‌شان عرض می‌کنم:
1- اینکه می‌فرمایید: هزل و هجو واکنش مناسبی برای این نوع رفتارهای دشمنانمان نیست
خب با این نظر مخالفم و البته استدلال‌هایی نیز دارم که شاید شما را قانع کند،اما چون ربطی به ادبیات ندارد، از این مبحث می‌گذرم.
2-می‌فرمایید که این هجو،فحش صرف است و هجو باید بلیغ باشد.بنده با شما از این منظر موافقم که نقطه اوج هجو همان بلاغت و ظرافت آن است ولی هجو می‌تواند بنا به درجه‌بندی در لفافه باشد مانند نمونه‌های بسیار «ذمّ شبیه مدح» در تاریخ ادبیاتمان یا عریان باشد مثل «تا به دریاست رفت و آمد فُلک...الخ!» از ایرج میرزا
در هر حال هر دو هجوند.گاه لفافه جواب نمی‌دهد و هجو عریان می‌شود و آن فحش را هم مستقیما دارد،ولی بلاغتش را حفظ می‌کند . شاعری درباره کسی که خودش را شاه خوانده بود فرموده:
شاه است کسی که با دو انگشت
چون مرّۀ قیس کافری کشت
نه آنکه هزار کس بدو ر......
در ....ن یکی نکرد انگشت!
این هجو هم بلیغ است و هم عریان!

3-اما سوال شما که:«چرا هجو و هزل را در محل طنز قرار داده اید»
اینکه بر سر در ستون طنز اعلامیه‌ای بزنیم و فقط آثار طنز(با تعریف دقیقی که از آن ارائه می‌دهیم)مجوز ورود داشته باشند و ستون اختصاسی برای هجو درست کنیم، بنده موافقم اگر مدیر سایت موافق باشند!
منتها در پاسخ قبلی‌ام این سوال را پاسخ دادم.پاراگراف دو تا مانده به آخر:«صرف نظر از این استدلال...»
اما الساعه کمی بازش کنم.
عنوان طنز–صرف نظر از تعریف آن- همواره با تسامح بر انواع ادبی مجاورش نیز اطلاق شده‌است و این، برخی مشکلات نامگذاری انواع در هم آمیخته را رفع کرده‌است.مثلا:بسیاری از اشعار طنزآمیز گاه بیتهایی هزل یا فکاهی در خود دارند یا برعکس.حال نامشان را چه بگذاریم؟بیست بیت طنز را به خاطر دو بیت هزل یا هجو بگوییم این شعر طنز نیست و هزل یا هجو است؟
حب به همین خاطر است که اغلب طنز را توسعاً به دیگر انواع نیز اعم از فکاهی و هزل و طنز اطلاق کرده‌اند.
همانگونه که شعر را توسعا به(نظم و شعر) اطلاق می‌کنند.
(مثلا نمی‌آیند بگویند این ابیات نظامی یا سعدی و حتی حافظ نظم است و اینها شعر.به همه‌شان شعر می‌گویند.)
در بلبشوی تعاریف عرض کنم که اصلا قدما در کنار هزل به نوعی هم قائل بودند با نام «هزل معتبر» و تعریفشان از آن دقیقا تعریف طنز بوده‌است.در همین دوره خودمان مولفی در فرهنگ‌نامه‌ای در تعریف«هزل» تعریفی ارائه می‌کند که دقیقا تعریف طنز است!می‌بینید که آشفته‌بازاریست!
یا از آن جالب‌تر یک‌ عده امروز وقتی می‌گویند:شعر طنزی از فلانی! می‌آیند و اعتراض می‌کنند که این طنز نیست و فکاهی است!
یا از همه بامزه تر می‌آیند و می‌گویند این شعر طنز نیست بلکه نظم طنز است!!
این دوستان توجه نمی‌کنند که اینجا عناوین شعر و طنز به عنوان نمایندگان طیفی از زیرمجموعه‌ها و یا همسایگانشان به کار می‌روند،صرف ‌ نظر از تعاریف مجزا و تفاوتهایی که هر یک با دیگری دارند.
در هر حال بنده هجو را-با محتوای اجتماعی،سیاسی و دینی- می‌پسندم و اعتقاد دارم که در مبارزات سیاسی و اجتماعی ،یکی از سلاح‌های برنده و کارآمد بشریت در جنگ‌نرم، همواره همین هجو بوده‌است!
قربان آن وجود نازنین

درود بر دوست فاضلم جناب گنابادی عزیز
ممنون از اظهار نظرتان.برای به نتیجه رسیدن بحث بیاییم کمی روشمند بحث کنیم و مباحث را با شماره از هم جدا کنیم:
1-نوشته‌اید:
«اگر به اعتقاد شاعر شعر مورد نظر ال سعود مستحق انقاد ند باید رفتارشان به شکل اصولی مورد نقد قرار گیرد نه اینکه مورد هجوم انواع فحش و ناسزا قرار گیرند »
ببینید به نظر بنده مشکل شما با این شعر از این جملات و تلقی شما شروع شده است!
اولا: «نقد و بررسی رفتار به شکل اصولی» وظیفه‌ی گفتگوی ویژه خبری شبکه 2 است نه برعهده یک نوع ادبی!
ثانیا:ایشان فحش و ناسزا نمی‌دهند، ایشان دارند هجو می‌کنند!
فحش،فحش است ولی هجو-که امکان دارد فحش هم داشته باشد-نوعی ادبی است.شما باید ادبیات را از منظر ادبیات بررسی کنید.
مثالی بزنم و کمی به حاشیه بروم اگر :کسی بیاید و بگوید قد عبّاس سرو را مانَد...
بیایید و با همان منطقی که فحش را نفی می‌کنید، این بار دروغ را نفی کنید که:وامصیبتا!ایشان دارد به حضرت عبّاس صفتی دروغ قائل می‌شود!
اگر کسی روی منبر بگوید حضرت زینب(س)روز عاشورا خطاب به روح بلند نبی‌اکرم(ص) گفته است: «ایهاالرسول!حسین تو چون آن ماهی شد که از آب بیرونش افکندند و بر تنش افزون از ستاره ها زخم زدند»
شما می‌توانی اعتراض کنی که آقا این در کدام روایت و ماخذ آمده است و اگر از عهده برنیامد،کذاب و جاعل حدیثش بخوانی ولی همین را اگر محتشم بفرماید نه از وی سند روایت می‌خواهی و نه کذابش می‌خوانی،چون می‌دانی که این دروغ،دروغ زشت نیست بلکه در فضایی قرار گرفته‌است که مستحسن است و در واقع برخلاف ظاهرش اصلا دروغ نیست، چون در پی اغوای واقعی و قلب حقیقت نیست ،همه آنهایی هم که می‌خوانند می‌دانند که قضیه چی به چی است!
اینجا هم بحث ما روی فحش دادن و توهین نیست اگر بود می‌توانستیم فهرست بلندبالایی از احادیث را بیاوریم که فحش و توهین را نفی می‌کند!بحث ما درباره هجو دشمنان اسلام است و اینکه آیا مجوزی برای این نوع هجو هست یا نه؟
اولین هجو کننده و تمسخر کنند خود حضرت حق است.مگر ایشان اشخاصی را در قرآن به خر و گاو تشبیه نمی‌فرماید و مگر عده‌ای دیگر را مسخره و استهزا نمی‌کند؟ الله یستهزی بهم و یمدّهم فی طغیانهم یعمهون
در دیگر ایات نیز مثلا:فبشرهم بعذاب الیم" کافران را به ریشخند می‌گیرد
بعد می‌رسیم به پیامبر. در پاسخ آن عزیز هم ذکر کردم در زمان پیامبر خود ایشان مجوز هجو مشرکان را به حسان بن ثابت دادند و در زمان ائمه نیز شاعران مکتبی ما هجو دشمنان اسلام را گفتند (مانند فرزدوق که هجو هشام را گفت)اینها متواترند و شکی در آنها نیست.
پس هجو دشمنان اسلام به کرات صورت گرفته است و پیامبر و ائمه نیز مطلقا منع نکرده‌اند.این هجوها نیز آکنده از بد و بیراه و توهین بوده است.در هجو که حلوا پخش نمی‌کنند، فحش و توهین و تحقیر تا بخواهی هست!
در شعر آیینی خودمان نیز از مهتران تا کهتران فحش و ناسزاست که به دشمنان اهل بیت نثار شده‌است!حتی در آثار فاخر. محتشم در ترکیب‌بند جاودانه‌اش خیل دشمن را دیو و دد و ناکس می‌خواند و ابن زیاد را شداد می‌خواند و یزید را خس درخت شقاوت.اینها توهین و فحش نیست؟
همانطور که محتشم موظف نیست به جای این فحشها در شعرش رفتار یزید و یزیدیان را به شکل اصولی نقد کند ،هجاگو نیز چنین وظیفه‌ای ندارد!

2- این جمله نیز که مرفوم داشته اید«متاسفانه شاعر از اشارات قرانی هم در شعر هجو آمیز خود به شیوه تفسیر به رای استفاده کرده است»
باز همان مشکل قبلی را دارد!باز شما از منظر غیرادبیاتی نگاه کرده‌اید.
قرآن را تفسیر به رای کردن درست نیست اما در ادبیات این امر به شکلی بلاغی صورت می‌پذیرد و کسی هم متعرض نمی‌شود.در واقع تفسیر به رای نیست بلکه مصادره به مطلوب است!
تاریخ ادبیات ما پر است از این مصادره به مطلوب‌ها که حتی در شعر آیینی هم به وفور یافت می‌شود.
گفته‌ای کعبه بود خانۀ من
لیک این نزد خرد ممنوع است
نه در آن«آمنهم من خوف» است
نه در آن«اطعمهم من جوع» است
حالا این شاعر گناه مرتکب شده‌است که از آیه قرآن استفاده ابزاری کرده‌است؟پاسخ:خیر.باید از منظر ادبیات نگریست. این صنعتی بلاغی است و پلی‌است بین تضمین و تلمیح و ایهام تناسب.

3-اما اینکه شما و استاد خوش‌عمل صرفا به خاطر یک کلمه یا ترکیب شعری را هزل یا آن را هجو بنامید به نظرم صحیح نیست.اصلا گاه طنز با هزل و هجو آمیخته می‌شود و مرز قابل تشخیص نیست.بنده سالها پیش در مقاله‌ای با عنوان «شوخی شعر» نوشته‌ام:
«اين تقسيم‌بندي‌ها در آثار هيچ‌گاه حدود و ثغور درستي پيدا نکرده‌اند و معمولاً درهم‌آميخته شده‌اند و به خاطر همين آميختگي، نيرويي مضاعف يافته‌اند. طنز اگر قرار باشد سيلي محکمي باشد، شايد نيازمند آن باشد که از همسايه‌هاي پرشروشورش «هجو» و «هزل» نيز مدد بگيرد! حتي گاه هدف طنز مي‌تواند ادامة حيات کسي يا چيزي نباشد و تير خلاصي بر آن کس يا چيز باشد، براي ادامة حيات ديگران؛ که در اين‌صورت باز محتاج زباني گستاخ‌تر و بي‌پرواتر و آتشين‌تر خواهد بود. نمونه‌هاي بي‌شماري در نظم و نثر ادب فارسي مي‌توان يافت که اين درهم‌آميختگي را در آن‌ها می‌توان ديد. مي‌توان طنزي يافت که در کنار هدف متعالي خود با هجو يا با هزل درهم‌آميخته و دست بر قضا در رسيدن به مقصدش بسيار سريع‌تر عمل کرده است!
صرف‌نظر از اين استدلال، اين مسئله در تقسيم‌بندي‌هاي قرون گذشته نيز نمود داشته است که حتی بدون توجه به تلفیق انواع شوخ‌طبعی‌ها با هم، طنز را به نمايندگي از ديگر انواع شوخ‌طبعي ذکر کنند.»
بسیاری از لطیفه‌های عبید طنزند( به خاطر انتقادهای اجتماعی و سیاسی آشکار و پنهان آنها) اگرچه گاه با هزل و هجو نیز آمیخته می‌شوند ولی همین بعد انتقادی و اصلاحی آن باعث می‌شود که عنوان طنز بر آنان شایسته‌تر باشد.

با پوزش از اطاله کلام.ارادت داریم

سلام بر جناب سلیمانپور
1- در خصوص اینکه حضرت عالی فرموده اید باید در خصوص استفاده های قرانی نگاهی ادبیاتی داشت حرف درستی است به شرط اینکه شعر و تولید ادبی مورد قرانی را با ظرافت در ساحت ادبیات و شعر بکار ببرد نه آن که در آن مستقیم گویی جار ی و ساری باشد که بتوان در خصوص ان صدق و کذب را قائل شد شعر مذکور فاقد ویژگی هایی است که بتوان ضعف محتوای ان را با فرم و تکنیک و ادبیات توجیه کرد در این خصوص می توان ساعت ها نوشت و شعر مورد نظر را به بوته نقد گذاشت حرف حضرت عالی دهن پر کن و زیباست اما در مورد و مصداق مناسبی عرض نشده است
2-فرموده اید فحش و فحش است و در هجو رایج است این هم حرف درستی است اما
حرف بنده "نقد هجو "است نه اینکه در هجو فحش بکار برده نمی شود تمام حرف حقیر این بود که هجو در شرایط و فضاها ،رفتارهای حکومتی و سیاسی چندان مناسب نیست این رفتار های باید در مدیوم جد مثل شعری که جناب ال کثیر در خصوص حادثه منی گفتند به تصویر و کشیده شود و یا حداکثر طنز .
هزل و هجو ری اکشن مناسبی برای این نوع رفتارهای نیست فرموده اید بزرگان یزید را فحش داده اند من در خصوص یزید و شرایط و نوع عملکردش ان هم در یک دوران خاص هجو را در موردش می پذیرم
عزیر برادر
بنده تا اندازه ای طنز و شوخی هزل و طنز هجو را می شناسم بحث بنده را متوجه نشده اید
حرف من ؛ شرخ و تفسیر و توضیح هجو نیست بنده می خواهم بگویم در تولید هجو باید بلاغت رعایت شود بدین معنا که در محل و موضع مناسبی گفته شود
گرچه بنده به لحاظ شخصی فی الکل هجو و هزل را بر نمی تابم و مخاطب ان نیز نیستم ؛
هجو فقط از سوی کسی پذیرفته است که مورد ظلم واقع شود و قدرت دفاعی نیز نداشته باشد
عربستان ظلمی را بر ما روا داشته است ادعای ما نیز این است که می توانیم در یک ساعت خاک عربستان را به توبره بکشیم چه جایی برای فحش و ناسزا باقی می ماند
هجو فقط در دو حالت قابل قبول است یک ،تقابل ادبی و حرفی 2- از روی ناچاری ،طرف ظلمی کرده قدرت دفاعی هم نیست خوب حالا چهار فحش بدهیم تا تشفی پیدا شود
جناب سلیمانپور
مجدد برای بنده از باید ها و نباید های هجو سخن نگویید حرف بنده شرایط و اقتضای هجو و هزل است بدین معنا که در چه زمانی باید از این نوع ادبی استفاده کرد
وقتی که این شرایط رعایت شد بعد می شود رفت روی نقد شعر هجو و انگاه به نقد ان پرداخت
و اما عزیز برادر
وقتی که خود حضرت عالی شعر مورد اشاره را هجو می دانید چه طور ان را در ستون طنز گذاشته اید
حضرت عالی که بنده بی سواد را متهم به نگاه غیر ادبی می کنید چرا هجو و هزل را در محل طنز قرار داده اید
برادر من
بنده هم میدانم که گاهی مرز های طنز و هجو به هم امیخته می شود اما علمای ادبیات به نوعی بسامد ، تمرکز و مرکزیت قائل هستند بسامد و تمرکز شعر مورد اشاره بر هجوو هزل گذاشته شده است و نمی توان ان را به مردم به جای طنز قالب کرد
جناب سلیمانپور
چه خوب است که حضرت عالی ستونی را برای هجو و هزل در سایت باز کنید که امثال حقیر تکلیفمان روشن باشد نه اینکه برروی بسته چیزی نوشته باشد و درون ان چیز دیگری
خدای حضرت عالی و خانواده را عزیز بدارد

درود بر عموصادق صدیق و مهربان.اگر در چند روز اخیر در شعرهای ارادتمند مداقه می فرمودید به روشنی در می یافتید که دوستار رباعی ذیل را پس از خواندن این شعر در ستون طنز سروده ام:
آلوده مکن زبان خود را با هزل
کز طنز رهی دراز باشد تا هزل
تکلیف مرا و خویش را روشن کن
یا طنز بگو برای مردم یا هزل....

سلام بر جناب گنابادی عزیز (متخلص به عمو صادق!)و ممنون از اینکه وقت گذاشتید و این سطور را قلمی فرمودید.بنده نیز جسارتا در پاسخ به اشکالات وارده چند سطری قلمی کردم و ارسال کردم که در بخش نقد ظاهر خواهد شد.

با سلام و عرض ادب
از استاد بزرگوار بسیار ممنونیم فکر می کنم اکثر شاعران عضو این سایت در این مورد با شما موافقند چون مدت زیادی از اختصاص بخش طنز به این موضوع می گذرد اما هیچ تمایلی برای هجو سرایی مشاهده نشد ./سپاس