ایمیل :   رمز عبور :        فراموشی رمز؟  


آخرین نقدها
نام ارسال کننده : جابر ترمک
درود بر اساتید گرانقدر.... - شعر زیبای استاد و نظرات خوب اساتید را خواندم. تنها چیزی که به نظرم آ   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : ابراهیم حاج محمدی
با سلام و درود. - بر خلاف دیدگاه سرکار خانم بهرامچی بر این باورم که شاعرانگی در بیت بیت این غزل که   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : صادق ایزدی گنابادی
سلام - - گرچه حقیر به استقلال بیت در غزل اعتقاد دارم و کلا چالش ایجاد کردن در خصوص عدم تناسب د   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : مهسا مولائی پناه
   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : حنظله ربانی
درود - متنی ساده بود تا شعر - هم از نظر ساختار و هم از نظر محتوا - دور از شعر بود - اشعار   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : محمد یزدانی جندقی
سلام محمد علی رضا پور عزیز شاعر گرانقدر . - حقیر را به خوانش اشعارتان فرا خوانده اید ؛ از حسن اعتم   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : محمدعلی رضاپور
سلام و درود بر استاد گرانقدرم جناب خادمیان عزیز! - - استادبزرگوار! فرموده تان درست است و حقیر ه   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : صدرالدین انصاری زاده
فرد اعلی نباشیم! - """""""""""""""""""""" - نمی دانم در ادبیات این کشور چه می گذرد. بهتر بگویم:   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : اله یار خادمیان
سلام و درود میلاد مسعود امام زمان بر شما مبارک باد - - جناب رضا پور عزیز بیت ششم مصرع اول   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : رضا محمدصالحی
سلام و عرض ادب - از استاد صفادل همیشه اشعار خوب خوانده ام و این بار نیز ، ضمن احترام به نظر سرکار   ....    لینک شعر مورد نظر


آرشیو کامل



Share



فن شاعري

اطلاعِ كلي بر روش تقطيع شعر امر لازمي براي يك شاعر كلاسيك (و نيمايي) است. گرچه محتواي شعر در درجه‌ي اول اهميت است اما همچنانكه روح، كه اصل وجود انسان است، نياز به بدني سالم براي تعالي دارد محتواي شعري خوب نياز به قالبي سالم براي تعالي دارد. در اين جا اصول تقطيع شعر به صورت موجز بيان مي‌شود.
- شعر كلاسيك هم مقيد به برابري تعداد هجاها در مصراع‌هاي شعر و هم مقيد به هماهنگ يا در واقع يكسان بودنِ جاي هجاهاي كوتاه و بلند در تمامِ مصراع‌ها مي‌باشد.
- شعر نيمايي مقيد به برابري تعداد هجاها در مصراع‌ها نيست اما شعري آهنگين است و به عبارتي نوعي هماهنگي بين دسته‌هاي هجايي مصراع‌هاي مختلف، عليرغم متفاوت بودنِ طول آنها، وجود دارد.
- در شعر سپيد نه قيدي براي تعداد هجاهاي مصراع‌ها و نه قيدي براي آهنگين يا هماهنگ بودن هجاها وجود دارد.
(مقفا بودن يا نبودن و ديگر ظرايف شعري بحث‌هاي ثانوي و در درجه‌ي دوم اهميتِ شعر است كه به‌ سليقه‌ي شاعر بستگي دارد.)
آنچه در زير، به‌ويژه در رابطه با قالب عروضي شعر، مي‌آيد ناظر به شعر كلاسيك است.

براي تقطيع يك مصراع، هجاهاي آن را آن‌گونه كه خوانده مي‌شود (نه نوشته مي‌شود) تشخيص مي‌دهيم. هجاهاي كوتاه يعني   َ  ِ  ُ  را با Uنشان مي‌دهيم مگر اينكه به هنگام خواندن  كشيده تلفظ شوند كه در اين صورت آنها را مانند هجاي كوتاه متصل به ساكن مثل دَل، دِل، دُل يا هجاي كشيده‌ي آ، اي، او (مثل ما، مي، مو)، بلند محسوب كرده و به صورت _ نشان مي‌دهيم. هجاي بلند متصل به ساكن مثل مار يا سرخ يا دير يا بوق به صورت يك هجاي بلند و يك هجاي كوتاه دنبال آن يعني به صورت _Uدر نظر گرفته مي‌شود. استثنا در اين مورد هجای كشيده‌ي آ، اي، او متصل به ن ساكن مثل مان، دين، رون است كه غالباً يك هجاي بلند _ محسوب مي‌شود. استثناء ديگر اينكه هجاهاي آ، اي، او گاهي در شعر، كوتاه (و در واقع تقريباً به صورت اَ، اِ، اُ) تلفظ شده به صورت Uبه حساب مي‌آيند. اين امر، بيشتر در مورد اي صادق است مثلاً در بيا، نيَم، ريا، و خيا. (در مورد او، مثلاً در عبارت كوآن (به معني كجاست آن) يا گيسويش، و آ، مثلاً در آلبالو (منظور حركت با در اين كلمه است)، اين امر كم‌تر واقع مي‌شود.)  يك استثناء ديگر، هجاهاي كشيده از نوع آ، اي، او منتهي به دو ساكن است كه ساكن آخري ت باشد كه در اين حال، كل اين مجموعه‌ي سه هجايي _UU، در صورتي كه در آخر مصراع نباشد، به صورت يك مجموعه‌ي دو هجايي _Uدر نظر گرفته مي‌شود مثل خاست، دوست، ريخت (مرنجان دلم را كه اين مرغ وحشي  ز بامي كه برخاست مشكل نشيند  كه خاست در آن داراي تقطيع _Uاست. تقطيع هر مصرع عبارت است از U_ _U_ _U_ _U_ _ براي: مَ رَن جان دِ لم را كِ اين مُر غِ وَح شي   زِ با مي كِ بَر خاست مُش كِل نِ شي نَد)
هجاي آخر هر مصراع نمي‌تواند كوتاه U باشد و كليه‌ي دسته هجاهايي كه به صورت يك هجاي بلند و يك يا چند هجاي كوتاه مثلاً به صورت _Uيا _UUمثلاً در است، كوشك، در آخر مصراع مي‌آيند تنها به صورت يك هجاي بلند _ محسوب مي‌شوند.
براي يافتن وزن هر مصراع آن را تقطيع كرده و تقطيع را حتي‌الامكان به تكه‌هاي مشابه تقسيم كرده و وزن هر يك تكه را به دست آورده و سپس آن را به تعداد تكه‌هاي مصراع تكرار مي‌نماييم. براي يافتن وزن هر تكه‌ي تقطيع شده از راست به چپ نخست به جاي هر مجموعه‌ي چهار هجايي يكي از كلمات مناسب چهار هجايي زير اختيار مي‌شود:


فَعَلَتُ  UUUU
فَعَلَتُن  UUU_
فَعَلاتُن  UU_ _
فَعَلاتُ  U_UU
مَفاعِلُ  UU_U

مَفاعِلُن  U_U_
مُفتَعِلُ  _UUU
مُفتَعِلُن  _UU_
مَفاعيلُ  U_ _U
مَفاعيلُن  U_ _ _
فاعِلاتُ  _U_U
فاعِلاتُن  _U_ _
مُستَفعِلُ  _ _UU
مُستَفعِلُن  _ _U_
مَفعولاتُ  _ _ _U
مَفعولاتُن  _ _ _ _
و در مجموعه‌ي آخر اگر سه هجا باقي مانده باشد يكي از كلمات زير اختيار مي‌شود:
مُفعولُن  _ _ _
فاعِلُن  _U_
فَعولُن  U_ _
فَعَلُن  UU_
اما اگر در مجموعه‌ي آخر دو هجا باقي مانده باشد يكي از كلمات مناسب زير اختيار مي‌شود:
فاعُن  _ _  
فَعُن  U_
و اگر در مجموعه‌ي آخر يك هجا باقي مانده باشد كلمه‌ي زير اختيار مي‌شود:
فُن  _  

در پايان به عنوان تمرين به تقطيع غزلي معروف و دلنشين از حافظ مي‌پردازيم:
در دیر مغان آمد، یارم قدحی در دست* مست از می و مِی‌خواران از نرگس مستش مست * در نعل سَمَند او شکل مَه نو پیدا * وز قد بلند او بالای صِنوبر پَست * آخر به چه گویم هست از خود خبرم؟ چون نیست * وز بهر چه گویم نیست با وی نظرم؟ چون هست * شمع دل دمسازم، بنشست چو او برخاست * و افغان ز نظربازان برخاست چو او بنشست * گر غالیه خوش بو شد، در گیسوی او پیچید * ور وَسمِه کَمانکِش گشت در ابروی او پیوست * بازآی که بازآید عمر شده‌ی حافظ * هر چند که ناید باز، تیری که بشد از شست
اين غزل حافظ ظاهراً از دوازده مصراع تشكيل شده است اما به گونه‌اي سروده شده است كه هر مصراعِ ظاهريِ آن از نظر تقطيعي متشكل از دو مصراع است و در حقيقت نحوه‌ي سرايش آن ايجاب مي‌كند كه اين شعر متشكل از بيست و چهار مصراع باشد كه بر طبق آن‌چه در بالا در مورد روش تقطيع گفته شد به شكل زير تقطيع مي‌شوند:
دَر دِي رِ مُ غا نا مَد * يا رَم قَ دَ حي در دست * مَس تَز مِ يُ مِي خا ران * از نَر گِ سِ مَس تَش مَست * دَر نَع لِ سَ مَن دِ او * شِك لِ مَ هِ نو پِي دا * وَز قَد دِ بُ لَن دِ او * با لا يِ صِ نو بَر پَست * آ خَر بِ چِ گو يَم هَست * اَز خُد خَ بَ رَم چون نيست * وَز بَه رِ چِ گو يَم نيست * با وِي نَ ظَ رَم چون هَست * شَم عِ دِ لِ دَم سا زَم * بِن شَستْ چُ او بَر خاست * وَف غان زِ نَ ظَر با زان * بر خاست چُ او بِن شَست * گَر غا لي يِ خُش بو شُد * دَر گي سو يِ او پي چيد * وَر وَس مِ كَ مان كِش گَشت * دَر اَب رو يِ او پِي وَست * با زايْ كِ با زا يَد * عُم رِ شُ دِ يِ حا فِظ * هَر چَندْ كِ نا يَد باز * تي ري كِ بِ شُد اَز شَست
وزن هر كدام از اين مصراع‌ها بر طبق آن‌چه بيان شد عبارت است از _ _UU_ _ _ كه معادل است با وزن مُستَفعِلُ مَفعولُن.


https://sites.google.com/site/divinepoem/poetry

hvansari@gmail.com
کلمات کلیدی این مطلب :  فن ، شاعري ،

موضوعات :  عاشقانه و عارفانه ،

   تاریخ ارسال  :   1391/2/28 در ساعت : 1:40:5   |  تعداد مشاهده این شعر :  1563


کسانی که این شعر را می پسندند :

ارسال نقد و نظر برای اعضا

   
ارسال نظر برای غیر اعضا







متن های ارسالی برای "نقد" توسط دارنده دفتر شعر قابل مشاهده و تایید نخواهد بود و تنها توسط مسئول بخش نقدها بررسی و تایید خواهند شد. در صورتی که میخواهید نظری را خصوصی برای صاحب اثر ارسال کنید از بخش نظرات استفاده بفرمایید.

علی میرزائی
1391/2/29 در ساعت : 2:47:17
سلام وسپاس
دست مریزاد

*******************
سلام استاد گرامی
از توجه شما متشکرم
سید اکبر سلیمانی
1391/2/28 در ساعت : 9:34:57
سلام .اندیشه تان هماره سبز.دعوتین به چند رباعی

*******************

سلام
ممنون از نظر و دعوتتان
عباس خوش عمل کاشانی
1391/2/28 در ساعت : 10:12:43
درود.خوب است این مطالب را در بخش مقالات بیاورید که از هرحیث بتر و ماندگار تر است.

*******************

سلام استاد گرامی

نظر شما صائب است و احتمالاً چنین خواهد شد. منتهی قصد من ارائه ی مقاله نبوده و فکر می کنم همانطور که خودم تاکنون مراجعه ای به بخش مقالات عملاً نداشته ام بسیاری از کاربران عزیز نیز لااقل کمتر به آنجا مراجعه دارند، کاربران همراهی که تنها احساس اینکه دانسته های من بتواند کمکی ولو کوچک به ارتقاء توان شاعرانگیشان داشته باشد مرا بر آن داشت که علیرغم میلم آنها را منتشر و احیاناً خود را در مظان گمانهای احتمالی ناصحیح قرار دهم.

از محبت شما ممنونم
هستی ثنایی
1391/2/29 در ساعت : 12:39:1
سلام جناب وثیق زاده انصاری
امیدوارم در آموزش و راهنمایی و رساندن درک درست موضوعاتی چون شعر همانطورکه نشان دادید پیشگام و استوار باشید که جمع آوری مطالب بحث بر انگیز خود یک هنر محسوب می گردد. موفق و پایدار بمانید...ارادتمند...حیاتی.....29/2/91

*******************

سلام جناب حياتي عزيز
با وجود اساتيد گرانقدر سايت كاري كه انجام داده و احياناً به مناسبت انجام خواهم داد نه آموزش كه حداكثر راهنمايي و گپ و گفت خواهد بود كه خود اين امر بستگي تام به احساس وجود نياز و طلب درهمكلاسيان دارد. به هر حال اگر بتوانم كمكي كنم براي خدمتگزاري آماده ام
دکتر آرزو صفایی
1391/2/28 در ساعت : 11:23:11
سلام جناب انصاری ارجمند
خواندم و بهره بردم
لازم با آموختن همیشه امری است همراه همه
خوب نگاشتید
مانا باشید

*******************

سلام بانوی گرامی

امید من مفید واقع شدن این فشرده گویی هاست که البته به صورت خصوصی آماده ی بسط و توضیح و احیاناً کمکهای موردی برای دوستان عزیزی که احیاناً مرا به عنوان همدرسی خود می پذیرند هستم
کوچکیم را بپذیرید
بازدید امروز : 6,829 | بازدید دیروز : 16,528 | بازدید کل : 122,979,750
logo-samandehi