دسته بندی اشعار

آخرین اشعار

آخرین نقدها

نگاهي به كتاب « نمي خواهم كسي خواب هاي مرا ببيند » سروده عبدالرضا شهبازي

از كنار اين شهر هم نمي توان ساده گذشت
نگاهي به كتاب نمي خواهم كسي خواب هاي مرا ببيند
شير زاد بسطامي

ميك آلانژ با طرح روي جلد دفتر دوم آقاي شهبازي شوخي اش گرفته و شاعر ( نمي خواهم كسي خواب هاي مرا ببيند ) با كلمات . و اما صاحب اين قلم ؟! باور كنيد نمي دانم مخاطب اين متن آقاي شهبازي است يا شخص خواننده محترم يا شايد خود شخص شخيص تاريخ . به هر حال چون كه نمي دانم مخاطب اين متن اهل شوخي هست يا نيست ، كمي دست به عصا راه مي روم و سعي مي كنم كه بدون هيچ حب و بغضي واقعيت را بنويسم . شعر امروز طغياني است در برابر ادبيات چندين صد ساله كلاسيك كه در حركت طولي اتفاق مي افتاد. شعر امروز يا مشخصاً شعر دهه هفتاد و بعد از آن در عرض خود چندين صداي متفاوت را داراست كه در مجموع سمفوني اي را به وجود مي آورد كه من آن را پلوراليسم عرضي ادبيات مي نامم كه در بطن اين سمفوني علاوه بر طيف هاي جوان ، هنوز به اثبات رسيده ها هم قلم فرسائي مي كنند . بنابر اين من هيچ شعر و حركتي را نماينده دهه هفتاد و بعد از آن ( تا كنون ) نمي دانم و هر سبك و سياقي مشمول هر حركت و طيفي را نماينده قسمتي از متن عرض مي دانم خواهئ متن نوشته شده متن جواني باشد يا متن به اثبات رسيده اي ، خواه نشات گرفته از كارگاه براهني باشد خواه برگرفته از يكي از دفتر هاي شمس لنگرودي . به هر حال اشعار دفتر ( نمي خواهم كسي خواب هاي مرا ببيند ) عبدالرضا شهبازي هم قسمتي از سمفوني شعر امروز است با فضاي حسي و نظام واژگاني خاص كه در رهيافت از ‍‍ژرف ساخت به رو ساخت به گونه اي ساختاري عمل مي كند كه ذهن هر مخاطب حرفه اي را به فضايي ارجاع مي دهد كه بسياري از روشنفكران ما در آن قلم فرسايي كرده اند. ( البته منظور نگارنده تنها مشتركات ارزش هاي بياني و محتوايي است ) . و اما جوانترهايي كه بحث زبان را جدي تر گرفته اند به تبع گفتمان مسلط فوكوئي براي رسيدن به هنجار مسلط بر پلوراليسم حاكم ، كم تاثير از فضاي شاعرانه نمانده اند همان طور كه مي شود ردپاي صيد علي صالحي تا حدودي شمس لنگرودي را در كتاب ( بگذار آفتاب از چهار سو بتابد ) بهزاد زرين پور و رد پاي عبدالرضا شهبازي را در دفتر ( يك متر و نيم سفر در جاده هاي كف دست ) فرشيد فرهمند نيا ديد . بنابر اين همانطور كه مي بينيد اين نوع از اشعار در عصر حاضر هنوز قسمتي از هنجار رسمي محسوب مي شوند كه ناهنجار ها را به حاشيه متن مي راند . اما همانگونه كه مي دانيد عناصر شعر ثابت و بدون تغيير تنها بسته به نوع مطالعه زماني يكي از اين عناصر به محصوريت اثر ارجاع مي شود . به هر حال شهبازي نه از آن دست تفكر محور هاي دهه هاي پيشين است نه از زبان محور هاي اكنون . بلكه محوريت شعر او را چيزي تشكيل مي دهد كه من آن را ( احساس + تخيل ) مي دانم . البته اين بدان معنا نيست كه از زيبايي هاي زباني غافل مانده است .
گاهي كه مي پرسند / از من
اهل كجائي
...
گاهي كه ميپرسند / از من
شناسنامه ص 7
همان طور كه مي بينيد به قرينه پاراگراف اول در جمله دوم پاراگراف آخر ما با حذف فعل مواجه ايم كه اين امر علاوه بر ديگر اشعار در شعر ( هنوز ... ص 22 ) نمود بيشتري دارد كه صد البته اين نمود گفتمان مسلط فوكوئي است كه در مورد شعر شهبازي هم صدق مي كند اين حذف فعل ها و قلقلك هاي نحوي ( البته نه از آن دست نحو ستيز ها و حذف فعل هاي آنچناني ) بلكه حذف فعل و قلقلك نحوي كه در خدمت اين نوع از زيبايي است . اين نوع از زيبايي محتوي پسند كه برگاني هم چون صيد علي صالحي ، مونچهر آتشي ، شمس لنگرودي ، احمد رضا احمدي ، فروغ فرخزاد ، شاملو ، اخوان و ... در آن قلم فرسائي كرده اند ، زيبايي كه زبان را از زاويه ديد ماروزو مي بيند بدين گونه كه زبان مجموعه وسايل بياني است كه ما براي كمينه محتوايي را به همراه دارد . بدون تعارف جمله هاي اين دفتر در برگيرنده دايره واژگاني آن چناني نيست و همين قناعت شاعررا در برداشت از سياهه واژاني ماروزوي نشان مي دهد . البته همين دايره واژگاني محدود در اين نوع از سرايش از جنبه معنا شناختي ، نشانه شناختي و خصوصاً زيبايي شناختي به گونه اي اثر را به ساختار متن شناختي سوق مي دهد كه ما ارجاع بيرون از متن نداشته باشيم و اين در صورتي است كه جنبه نشانه شناختي آن در گير نظام استعماري است .
در اين خانه خاموش / به دنبال شعله مي گردم / اما دريغ / شعله هاي اندوه به آتشم مي كشند.
و در كنار همين نظام استعاري شاعر از صنايع ادبي تشخيص و اغراق و ... به خوبي استفاده مي كند.
مي خواهم همين روزها بروم / و آهسته در گوش باغ / ترانه اي بخوانم ص 42
اگر مي گفتي / مي آمدم / پرده را كنار مي كشيدم / و در پس يك بوسه / دنيا را به تو مي دادم . صص 34 و 35
اما يكي ديگر از قابليت هاي زباني در خلق زيبايي تركيب سازي است كه متاسفانه شاعر نسبت به اين وجه از زبان ، زيبا عمل نكرده است . تركيب هاي ذهني : گيسوان تلخ ، شعله هاي اندوه ، غروب رنج ، آفتاب نگاه ، لبخند ترانه ، پيچ نگاه و ... نماينگر اين امر است كه گاه اين تركيب ها وارد حوزه تركيب هاي وصفي و اضافي بي مورد مي شود كه از راپاوند در ابتداي همين قرن استفاده از آنها از موجب گنگ شدن تصاوير مي داند.
علف هاي گمشده نام ، روز هاي خسته كسالت ، تازيانه هاي سرد باد ، خطوط شكسته نگاه ، عروس زيباي خيال و ... اما سواي از تركيب سازي هاي شاعر ، اين نوع از سرايش جداي از عمق كه به تخيل و احساس منتهي مي شود يك فضاي حسي است كه تصوير سازي از ابزار هاي زيبايي آن است كه من تاريخ اين گونه از شعر را برگرفته از ساختار آپولوي يونان باستان مي دانم كه بنياد آن بر تصوير ، تجسم ، رويا و فرديت گذاشته شده است . حال كه بحث تصوير را پيش كشيديم اجازه بدهيد اشاره اي هم به قدرت قلم بالاي شاعر اين دفتر داشته باشيم.
هنوز / كنار ايستگاه / دستي افتاده / به مرد سوزنبان / گل تعارف مي كند .
يا :
پرده را بكش آقا / نمي خواهم كسي خواب هايم را ببيند.
يا :
تنها ماشين ها / با بوق هاشان / تن لرزه به جان پل مي ريزند
و ...
و اما گذشته از خلق تصوير و گذشته از اسرار شاعر بر بيان ساده و صميمي
هي به من مي گويند / سادگي را ول كن / كسي به اين حرف ها جايزه نمي دهد.
شاعر شايد به دليل اسرار بر سادگي حاكم بر فضاي شعر به روايت روي مي آورد كه اصالت لحظه اي سرايش ، متن را بر آن مي دارد كه با بر هم زدن كرونولوژي هاي روايت با فيد بك هاي ذهني از شكل روايي آن خارج شده و شعري را خلق كند كه از زيبايي بيشتري نسبت به شعر هاي روائي برخوردار است و براي اثبات اين امر مي توانيد به قريب اتفاق اشعار اين دفتر رجوع كنيد و. حال سواي متن حاضر و به شكل كاملاً مستقل ، به زعم من ( روايتي كه بر شعريت اثر ارجعيت پيدا مي كند در ادامه منظومه سرائي هاي ادبيات كلاسيك قرار مي گيرد و ادبيات اصيل معاصر به خاطر هنجار ستيزي هايش اين روايت پذيري را نمي پسندد ) در كل هم گرايي اصول مفاهيم سطحي عيني شعر با زير ساخت ( احساس + تخيل ) مخاطب را از جنبه زيبايي شناختي متن با تكانش هاي عاطفي مي كشاند در اين صورت اثر در بعد همه سويه پذيري قرار مي گيرد و قالب و محتوا در انعكاس موضوع بر مبناي پيوند ارگانيك شكل ، مضمون ، محتوي ، قالب و زبان غير رسمي عرضه مي شود كه به زعم من اين عرضه در شعر ( هنوز ص 22 ) با انسجام بيشتري نسبت به ديگر اشعار اين دفتر ظاهر شده است . در انتها اميدوارم كه در دفتر آتي آقاي شهبازي ما با زبان متلاطم تري در اشعار مواجه باشيم و سروده هاي زيباتري را از او بشنويم.

---

---

   تاریخ ارسال  :   1390/3/8 در ساعت : 13:54:4   |  تعداد مشاهده این شعر :  1486

---

---