غزل سرایان برجسته تاریخ ادبیات ایران:

عصر سامانی ابتدای ترقی ادب  فارسی است و غزل نیز از این زمان پای می گیرد .در قرن سوم به دست رودکی شهید بلخی آب ورنگ می گیرد.

 دقیقی در قرن چهارم فرخی در قرن پنجم  مسعود سعد در قرن پنجم وششم دستی بر آتش غزل داشتند .

ودر قرن ششم انوری پیش از سعدی راه را هموار می کند و مولانا در قرن هفتم اندیشه ی بلند وآسمانی خود را به دست غزل می سپارد تا به دست آیندگان نیز برسد در همین قرن عراقی سوز وشوق درون خویش را با همین قالب حکایت می کند و در نوبتی دیگر سعدی خداوندگاری می کندو در قرن هفتم امیر خسرو دهلوی شیرین زبانیها می کند .

ودر قرن هشتم غزل فریادی جاودانه بلند برمی آورد. این بار حافظ می آید تا برای همه بسراید تا معنای واقعی غزل باشد وسلمان که حافظ در بسیاری از موارد از او تاثیر گرفته است ذوق عرفانی خود را با غزل بیان می کند خواجوی کرمانی که در تکامل غزل سهمی  بزرگ دارد غزل می سراید تا قرن هشتم قرن غزل باشد .

در قرن نهم شاه نعمت الله ولی مطالب عالی وعرفانی را غزل می کند و در قرن دهم با با فغانی شیرازی  زندگی ناگوارش را می سراید .بازهم هلالی  لطیف و پرمضمون وخوش عبارت ظاهر می شود . وحشی بافقی این مرد فقیر وتنگدست سهل وممتنع ودلنشین  گویی  برای آرام بخشیدن به زندگی پر رنجش می سراید در قرن یازدهم هلالی آملی که استعداد فطری او در شاعری فرصت نو آوری به او می دهد شاعری بدیهه سراست وآوردن استعارات خیالی و وهمی از خصوصیات غزل او می شود.  واله اصفهانی در قرن یازده با سخنی که هیچ مضمون ونکته ای در آن خالی از تخیل نیست ظهور می کند.

در قرن یازدهم مردی باصفا ودارای خلق وخوی ملکوتی به نام صائب که کثرت اشعار او حاکی است که او در شعر زندگی می کرد شهسوار میدان خیال است . در قرن دوازدهم  ناصرعلی سرهندی به خیال باریک وبسیار دقیق و متمایل به زبان محاوره می آید او بیشتر به ذوق خود تکیه داشت تا چیزهای دیگر . مردی اعجاب برانگیز در در قرن دوازدهم با کمالات معنوی سبک هندی را به اوج توسعه ی خود می رساند . او بیدل دهلوی است که می کوشد خواننده را از میدان اصلی تداعیها وخیالهای رایج به دور ببرد تا جایی که خواننده هنگام بازگشت جزتعجب وحیرت ارمغانی نداشته باشد.

روزگار ورق می خورد در قرن دوازدهم وسیزدهم غزل چندان حال و اوضاع مساعدی نمی یابد . با این حال مشتاق اصفهانی. میرزا نصیر. آذر بیگدلی. طبیب اصفهانی. عاشق اصفهانی. صهبای قمی. هاتف اصفهانی  وفروغی بسطامی وسایرین از پاسداران غزل دوره ی خویش هستند .

و درقرن سیزدهم نیز کسانی چون صبای کاشانی. سحاب .محمداصفهانی. نشاط. وصال. قاآنی. سروش اصفهانی وصفای اصفهانی قدرت نمایی می کنند.

 و در قرن چهاردهم نیز شعرایی چون شهریار. امیری فیروزکوهی. رهی معیری. حمیدی شیرازی. اوستا .عمادخراسانی.  ابتهاج  مفتون امینی.  صاحبکار. محمودشاهرخی.مشفق. منزوی. بهمنی.  بهبهانی. امین پور.سلمان هراتی . ساعدباقری .محمدی نیکو. قزوه   اسماعیلی.محدثی ودیگران  از برجسته های غزل معاصر هستند . وهمچنان غزل در ابدیتی  استوار در حرکت است تا فرزندان حقیقی خود را از دل روزگاران دریابد و می رود که اندیشه .عشق .عرفان .فریادزندگی .احساس. عاطفه. امید و آرزوی روزگاران را به ایستگاههای بعدی برساند