هــوس‌پــیــمــای فــرصــت گـرد کـلـفـت در قـفـس دارد      همین خاک است و بس گر شیشهٔ ساعت نفس دارد

لــب از خــمــیــازهٔ صــبــح قــیــامــت تــا نــمــی‌بــنـدی          خـــــم آســــودگــــی جــــوش شــــراب خــــام‌رس دارد

در ســـعـــی جـــنــون زن‌، از وبــال هــوش بــیــرون آی          بــه زحــمــت تــا نــگــیــرد کـوچـهٔ دانـش عـسـس دارد

نـه‌تـنـهـا شـامـل هـسـتـی‌ست عشق بی‌نشان جوهر          عــدم هــم زآن مــعــیــت دســتـگـاه پـیـش و پـس دارد

جــنــون الــرحــیــلــی شـش جـهـت پـیـچـیـده عـالـم را          مـــپـــرس از کــاروان مــنــزل هــم آهــنــگ جــرس دارد

بـــرون آر از طـــبـــیـــعـــت خـــار خـــار وهـــم آســـودن          کــه چــشــم بــی‌نــیــازان از رگ ایـن خـواب خـس دارد

نـــفـــس هـــر پــر زدن خــون دگــر در پــرده مــی‌ریــزد          طــبـیـب زنـدگـی شـغـلـی هـمـیـن نـیـش مـجـس دارد

خــراش دامــن عــزت مــخــواه از تــرک خــوشــخــویـی          کــه راه کــوی بــدکــیــشــی ســگــان بــی‌مــرس دارد

مــحــبـت عـمـرهـا شـد رفـتـه مـی‌جـوشـد ز خـاطـرهـا          نــدارد جــز فــرامــوشــی کــســی گــر یــاد کــس دارد

نــدامــت نــیــسـت غـافـل از کـمـیـن هـیـچـکـس بـیـدل          بـه هـر دسـتـی کـه عـبـرت وارسـد دسـت مـگس دارد

هــوس‌پــیــمــای فــرصــت گـرد کـلـفـت در قـفـس دارد          همین خاک است و بس گر شیشهٔ ساعت نفس دارد

آدمی(هوس پیمای فرصت ) تشنه ی پرواز از قفس تن است اما غبار درون مانع این آرزو می شود جسم خاکی اسارت و درماندگی به بار می آورد.... حضرت بیدل مثال آدمی را همچون ساعت شنی ای می داند که وجودش و گذرش از این لجظه به ان لحظه موقوف تعلقات اوست . از خواص ساعت شنی اینست که قائم به ذات نیست اگر خاک یا شن درون آن از حرکت بایستد مرگش رقم خورده و کاراییش را از دست می دهد همچون انسانی که وجودش اسیر مشتی خاک است درحقیقت حضرت بیدل زمان و مکان را حجابی برای رهایی آدمی می داند ایشان  شرط رسیدن به اگاهی و پیوستن به چشمه جوشان حقیقت را وارستگی از تعلقاتی می داند که در دایره زمان و مکان خلاصه می شوند

لــب از خــمــیــازهٔ صــبــح قــیــامــت تــا نــمــی‌بــنـدی          خـــــم آســــودگــــی جــــوش شــــراب خــــام‌رس دارد

رسیدن به صبح موعود و لحظه ی دیدار صبر می خواهد آدمی تا پخته نگردد نمی تواند لایق رسیدن به این جایگاه شودانسانی که طاقت پخته شدن را در مسیر خود به حقیقت ندارد و نمی تواند متحمل ریاضت شود از روی بی حوصله گی خمیازه سر می دهد و نتیجه این بی حوصلگی فوران درون ناپخته و خام به بیرون است  حضرت بیدل تن  و روان آدم اهل آسایش و نا پخته را  را به خمی تشبیه کرده است که  به  جای شراب رسیده شرابی خام را به بار می آورد

در ســـعـــی جـــنــون زن‌، از وبــال هــوش بــیــرون آی          بــه زحــمــت تــا نــگــیــرد کـوچـهٔ دانـش عـسـس دارد

حضرت بیدل چاره ی کار و راه رهایی از جسم خاکی را پناه بردن به جنون و بی خودی می داند در عالم عشق است که دیگر چهارچوبهای تعریف شده عالم خاکی بی معنی می شوند و آدمی  با بال دل به سوی معشوق پرواز می کند

نه ‌تـنـهـا شـامـل هـسـتـی‌ست عشق بی‌نشان جوهر          عــدم هــم زآن مــعــیــت دســتـگـاه پـیـش و پـس دارد

پناه بردن به جنون و متوسل شدن به عشق  برای نیل به مقصود فقط  هستی  را منتفع نمی کند عالم نیستی با تمام پیچیدگیها و حجابها با وجود عشق معنی دار می شود منظور حضرت بیدل از  (پیش و پس ) بر می گردد به ناتوانی بشر در شناسایی مبدا و مقصد عالم..  ایشان می فر مایند با عشق است که همه ی این حجابها برداشته می شود و آدمی به عالم بصیرت گام می نهد

جــنــون الــرحــیــلــی شـش جـهـت پـیـچـیـده عـالـم را          مـــپـــرس از کــاروان مــنــزل هــم آهــنــگ جــرس دارد

فریاد کوچ و حرکت به سوی معشوق سراسر عالم  خاکی را در برگرفته است وچنان این حرکت همگانی است که مقصد هاو مبدا ها ی عالم خاکی را در هم امیخته است و اگر مقصودی در این میان هست در دنیا ی خاکی نیست کاروانها و منزلها با هم در حال حرکت به سوی مقصدی متعالی هستند.

بـــرون آر از طـــبـــیـــعـــت خـــار خـــار وهـــم آســـودن          کــه چــشــم بــی‌نــیــازان از رگ ایـن خـواب خـس دارد

حضرت بیدل حرکت مداوم از درون به برون و  پشت پا زدن به به آسایش را  در این راه  چاره یرسیدن به مقصود می داند

و در همین راستاست که می فرماید  وسوسه ی آسودگی و سکون را از مزاج و طبیعتت بیرون کن  همین آسودگی و بی خیالی ست که آدمی را تیاز مند و اهل تعلق می کند

ادامه دارد

 رضا کرمی تیرماه 1390