دسته بندی اشعار

آخرین اشعار

آخرین نقدها

رودنامه

                در هم‌دلی و هم‌داستانی با علی‌رضا  قزوه  -شاعر دردمندی که دغدغه‌­ی داغ‌­ها  را دارد-.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

                  رودنامه                                               
 
بسم ربّ الشهداء؛ گفتم و گشتم جاری
مثل رودی که شود راهی دریا؟ -آری   
 
از کف و موج لبالب شدم و پشتاپشت
رود، نه، لوکم و سرمستم از این سرشاری
 
در سفر باروبنه هرچه سبک­‌تر، بهتر
نیست در بنیه­‌ی من این همه سنگین‌­باری 
 
فربه­‌ام، فربه، از آن رو که چه عید و چه عزا
همه گیرند سراغ شتر پرواری
 
از قضا سرخوشم ای شور و شر امشب چه قَدَر
وای از آن روز که دست از سر من برداری!
 
یارب این دوره­‌ی دیوانه‌­دلی دایم باد
این جنون کاش که هرگز نشود ادواری!
 
تا شوند از تو رگانم همه پربار ای عشق
بارشی باش مداوم، نه چنین رگباری
 

قطره­‌قطره چو شود جمع، چه گردد؟ -دریا
از کمی می‌­روم اینک به سوی بسیاری
 
مرده‌­ریگ تو مرا زنده نمود و از توست
حال و آینده‌­ام ای ماضی استمراری
 
چیستم؟ -باد ِ به‌جوش‌­آمده‌­ی بادیه‌­گرد
یا که نه، برف ِ به‌هوش‌­آمده­‌ی کهساری
 
مستم، امّا، نه از آن دست که افتم از پای
بلکه مدهوشی­ من هست همه هشیاری
 
خشکرودی شده بودم، ولی از پنبه‌­ی ابر
پُر شده بالشم و بسترم از بیداری
  
جان از آوار شب تار به در بردم؛ شکر
خرد و خسته است اگرچه تنم از آواری
 
آبخورد من از آن خاک نجیبی است کزان
چشمه­‌ای جوش زده مثل شهید انصاری 1
 
بسم رب الشّهداء گفتم و، یکجا رُفتم
گِل و گَرد از دلم این آینه‌­ی زنگاری
 
پَر اگر سوی شهیدان بگشایی ای دل
می‌­توان رفت و گذشت از فلک پرگاری
 
ملکشان در ملکوت است شهیدان، زیرا
-دل نبستند به این دخمه‌­ی استیجاری
 
راهِ پر پیچ و خم و دور و درازی است؛ چه کس
-جز شهیدان، کند این قافله را سالاری؟
 
 جز به سرو و به سپیدار برازنده به کیست
-مسند سروری و مرتبه‌­ی سرداری؟
 
پای ما لنگِ دلِ ماست دریغ، ای شهدا
دست بر دامنتانیم به رسم یاری
 
بی شما چیست شبانروز؟ -تباه اندر تلخ
بیشتر از شب تیره، شده روزش تاری
 
مجلس ختم جنون­‌های جوان برپا شد
خوانده شد فاتحه‌­ی عاشقی و عیّاری
 
دری از باغِ پرستو به روی ما بگشای
آی! نقّاشی ِ پُرمرغ و گُلِ دیواری
 
گوشِ آفاق کر از نعره‌­ی مستان بادا
عاشقی نیست فقط گریه و آه و زاری
 
عشق، عریان و عیان است و رسا و روشن
تا به کی عاشقی و این همه پنهان‌­کاری؟
 
مَثَلِ شیشه و سنگ است مثال تو و عشق
کار خود را مگر ای دل به خدا بسپاری
 
جنبه­‌ی سرزنش سنگ اگر داری؛ باش
ورنه ای دل مکن از آینه جانبداری
 
ای دل این غصّه‌ی ما قصّه‌ی عشق است مگر؟
که مکرّر شود، امّا نشود تکراری 2
 
سرِ این سیر و سفر داری اگر؛ بسم‌­الّه
آن دلِ بر دلِ دریا زدن آیا داری؟
 
می­‌توانی تو هم از این شب و گرداب و موج
-بُگْذری، جان به کف دست اگر بُگْذاری
 
از ازل بوده همین، تا به ابد هم این راه
هست همواره همانا؛ همه ناهمواری
 
در پی و پیکر ما تاب و توان مُرد ای عشق
از نو ای کاش نثاری کنی و ایثاری
 
گرچه باریکه‌ی نوری است به تاریکیِ‌ِمان؛
جویِ جاری برسد کاش به سیلی ساری

عشق‌بازی‌ چه سبک­‌مایه شد و، شد افسوس
عشق، بازیچه‌­ی بی‌­عفّتی و بی‌­عاری
 
اوّلِ عاشقی و نرخ معیّن کردن؟!
روشن است آخرِ این عاشقیِ بازاری
 
عشق شد دکّه‌­ی دلّالی مشتی دله‌­دزد
طرّه‌­مویی شده طرّاحِ دوصد طرّاری
 
ای بسا مهره که قدر عدسی وزن نداشت
غدّه شد بر اثر سستی و سهل‌ا­نگاری
 
چشم وا کن که شود گاه یکی کورکِ کور
-چشمه‌­ی چرک و، شود اصلِ بسی بیماری
 
نرود بوی بد فسق و فسادش از بین
بشود سر‌به‌سر شهر اگر عطّاری
 
از دلِ دستِ دَهُم پر شده است این دکّان
کهنه‌کالا چه زیاد است در این سمساری
 
همه دل­‌های دمِ­‌ دستیِ تی­‌پاخورده
عشق، بازاری اگر شد، چه دهد؟ -بیزاری  
 
دل ما سخت به دنیای مجازی بسته است
عاشقی هم به‌حقیقت شده نرم­‌افزاری!
 
فرصتی کو که لبِ جو بنشینیم؟؛ امروز
-گذر عمر اداری شده و آماری!  3
 
هر دیاری که بگردد تهی از عفّت و عشق
شود از دانش و فرهنگ و هنر هم عاری
 
قید و قلّاده کجا رفت که بعد از خور و خواب
این رهایی است که داده است سگان را هاری
 
میوه­‌ا‌ش چیست؟ به جز مویه­‌ی درهم برهم
نیِ گُل­‌کرده به ناسازی و ناهنجاری
 
بشنو همهمه­‌ی گلّه­‌ی روباهان را
همه­‌اش هست محیلی، همه­‌اش مکّاری
 
این نه تسبیح، که در اصل، همان چرتکه است!
دینِ یک عدّه شده دکّه­‌ی کاسب‌کاری
 
قارقاری است به گوشِ دلِ این قومِ لجوج
اگر از قارعه صد بار بخواند قاری
 
دانه و دام شده سبحه و سجّاده­‌شان
اهل دنیا شده دینداریِ­‌شان ابزاری
 
دری از قبرِ کسی وا نشود سمتِ بهشت
مجلس فاتحه‌اش تا نشود تالاری!
 
سیر از سفره‌ی خالی خبرش نیست، که هست
-جوجه و نان ِ میان‌وعده‌ی او سوخاری!
 
طول و عرض ِ ولعِ اهل شکم واویلاست!
چاهِ ویلی است که در حرص شده حفّاری!
 
تنگنای غم نان هست، ولیکن ننگ است
-لاله­‌کاران بروند از پیِ گندم­‌کاری
 
غم به دل داری و، دردا و دریغا، همدل
غیرِ غم نیست تو را تا دهدت دلداری
 
شاهِ شعری تو و، بگذار که بگذارد غیر
بر کله­‌داری تو نام کله­‌برداری
 
شد جنون­مردی و بر شعرِ تو زد، شوری که
-بود سوزِ سخن رابعه­‌ی قُزداری 4

شعر تو مجمره­‌ی عشق و حماسه است؛ انگار
-تیغِ رومی است به دستان بت بلغاری
 
زخم، باری است به دوشِ تو که باید آن را
ببری یک­‌تنه با تکیه به ذات باری
 
میوه­‌ی صبر ظفر هست، ظفر؛ باور کن
شرطش آن است که دندان به جگر بفْشاری
 
در پیِ انّ مَعَ‌ العُسْر، چه آمد؟ -یُسْرا  5 
آری؛ آسان شده با صبر، بسی دشواری
 
باغبانا! به منِ تیغ­‌زبان خرده مگیر
خارم، امّا به خدا نیست به ذاتم خواری
 
خاری­‌ام رُسته به دامانه­‌ی درد از دلِ داغ
پیِ خون‌خواهیِ عشقم، نه پیِ خون‌خواری
 
خار یا سنگ؟، چه فرقی؟، تو بگو خاراسنگ
شده با داغ شهیدان دل من حجّاری
 
غم من پیرهنش پاره و پوره است ای دوست
نشود قاطیِ غم­‌هایِ کت و شلواری!
 
گشت گردونه چو وارونه، به چرخ گردون
-نزنم تهمت لج‌بازی و کج‌رفتاری 
 
آب و نان داد مرا دستِ کریمی که نداشت
-هیچ در چنته به جز بیل و کلنگ و گاری
 
پدرم هست چه سرمایه و دستاوردش؟
پیر شد پای جوانمردی و مردم­‌داری
 
اختیارم به کف عشق پس از این بادا
تا مبادا بدهم دل به کسی اجباری
 
اسبِ رامی شدم و غیرِ سواری دادن
عایدم هیچ نشد، هیچ، از این رهواری
 
از پسِ این همه حمّالیِ بی منّت و مزد
کاری از پیش نبردیم، مگر بیگاری!
 
نه به چپ دل بفروشم پس از این و نه به راست
پیش من هر دو نیارزند به یک صنّاری!
 
اسبِ عصّاری این هر دو شدم، امّا حیف
روغنی، باز نشد حاصل این عصّاری
 
نیمه­‌جان و تک و تنها و مجالش دو سه دم؛
پنجه بر هرزه­‌علف زد دلم از ناچاری 6 

هر دو بنگر که چه گفتند و چه کردند و، شدند
-شهره­‌ی شهر به بدقولی و بدکرداری
 
جلوه کرده است به چشم دو طرف مال و مقام
عین فتّانه­‌ی پُر فخر و فر فرخاری!
 
روزه­‌داران به عیان روزه­‌ی خود را خوردند
آن هم افسوس چه هنگام؟ -دمِ افطاری!
 
می­‌شود وقتِ عمل؛ مرغکِ سالی یک تخم!
آن که هنگام سخن هست خروس لاری!
 
به عمل کار برآید؛ تو بگو شیخ اجل!
دردِ ما رفع نگردد به دواگفتاری!
 
قیل و قالش همه درباره­‌ی درد من و توست
پس چرا هست مرام و منشش درباری؟!
 
از برهنه­‌تنی جامعه غفلت دارد
بی­‌گمان آن که شود جامه­‌ی او زرتاری
 
دوست با مهر سخن گفت به دشمن، امّا
تو خود ای دوست، بگو، دشمن و بی­‌آزاری؟!
 
باز دشمن به همان سیره­‌ی سابق مانده است
با همان حقّه­‌ی پاری، حسد پیراری
 
از چه کف کرده شب تار؟؛ - کفن از تنِ روز
-برده و خورده و قی کرده شب کفتاری
 
افعی خوش خط و خالی است، نه کرمی شبتاب
تا به کی این همه خوش­‌بینی و خوش­‌پنداری؟!
 
بردباری است، دلا، یک دم از این تیغ دودم
وای از آن دم که کند حیدر ما کرّاری!
 
آن مبارز که ندارد سرِ سازش هرگز
با جهان‌خوارِ تجاوزگرِ استعماری
 
آن علمدار که گردیده علم درعالم
به کف همّت او، بیرقی از بیداری
 
پیری از نسل نبی کز دل و جان پیروِ اوست
-شیعه­‌ی بابلی و شافعیِ بیجاری
 
آن امیری که امین است به امّت چو امام
همّ و غمّش همه این است: امانت­داری
 
شرزه­‌شیری است که از غرّش رعدآسایش
شده ببران و پلنگان همگی متْواری
 
پخش از اوست صف دشمن و پایا صف دوست
از چه نیروست چنین صفدری و صفداری؟!
 
قهرمانی، که به قهرش زده با مِهر، مهار
مهربانی، که به‌هنگام کند قهّاری
 
پشتِ او؛ کوه، که تا دوست بر آن تکیه زند
مشتِ او؛ بر دهن دشمن استکباری
 
وه! چه نستوه و چه بشْکوه؛ نه امّا چون کوه
کوه، کی بوده بدین سَختگی و سُتْواری؟!
 
هان و هان! نخل ولایت شده غرق بر و بار
هله ای میثمیان! وقتِ چه شد؟ -تمّاری
   
خشتِ این خانه به خون شهدا بسته و، هست
-سنگِ قبرِ شهدا پایه­‌ی این معماری
 
سرفرازا وطن! ای خاکِ فروتن، که به دل
-دردها داری و، از شکوه کنی خودداری
 
اگر از گُل‌گُلِ زخمِ جگرت بنویسم
خط‌ به خط کاغذ کاهی بشود گلناری
 
زرهِ فتحِ جهان را -همه- بست و، نگشود
-گره از کارِ تو، نادرقلی افشاری! 7
 
شب به روزِ تو چه آورد؟؛ فقط برگی از آن
-هست تاریخِ سراسرسیهِ قاجاری
 
پهلوی بر تنت آن گونه لگد زد، که هنوز
-هست از پهلوی له­‌گشته­‌ی تو خون جاری
 
با تو کردند چها آن دو جنایت‌پیشه
-دو لعینِ ابدی؛ احمدی و مختاری؟- 8
 
به دلِ خاک چه گُل‌ها که نهانی خفتند،
از هویدا نشود تا که خجل ازهاری  9

مرغ طوفان که هوس‌های بسی در سر داشت،
-کرکسی بود هوادارِ شبی مرداری
 
رفته بود آن شبِ شوم و، مگرش بازآرد
-بختیار آمد و، بختش ننمودش یاری 10 

خوشه‌خوشه همه شد خرمن و، افسوس که خورد
-نرّه‌گاوی همه محصول تو را؛ خرواری
 
مُلک و ملّت همه از آنِ کسی بود، که بود
-بنده و برده‌ی هر قدرت استثماری
   
تن مزن از قفسِ تاریِ شب؛ گفتی: نه!
دل بهل از نفسِ صبح؛ نگفتی آری!
 
به رگ و ریشه‌ی تو جان و جنم داد از نو
خونِ امثالِ سعیدی، صفوی، غفّاری  11 

هشت سال از همه سو بر تو هجوم آوردند
حمله­‌ای سخت؛ بتر از یورش تاتاری
 
دشنه بود و جگر تشنه؛ نکردی ناله
خون چشیدی عوض آب و، نکردی زاری
 
ای که بوسه به زمین تو سلیمانی زد
ای که پرپر به هوای تو شده ستّاری 12
 
هم شمالِ تو بزرگی کند از کوچک­‌خان
-سرخ­‌سروی که سرش شد سند سرداری- 13
 
هم جنوب تو، وطن!، تا به ابد می­‌نازد
به دلاوردلیِ رَیسَلیِ دلواری  14
 
خردسال تو گرفته است سر و جان بر دست
سالخورد تو نکنده است دل از پاداری
 
زخمت آن قدر زیاد است که باید یک عمر
بنشینی و همه زخم فقط، زخم فقط، بشماری!
 
چشم­‌زخمت نزنم!؛ خورده­‌ای از دشمن و دوست
-این همه زخم و، نشد هیچ کدامش کاری
 
موج را می‌درد و از دلِ شب می­‌گذرد
-کشتی­‌یی را که کند نوحِ نبی نجّاری
 
هست شیرین و شفابخش، عزیزم!، وطنم!
-چشمه­‌ی مهرِ تو، عینِ عسلِ خوانساری
 
مردِ دریایی اگر، هان!، چه خلیج و چه خزر
سری ای دل چه به سیری بزنی یا ساری 15
***
در شگفتم خودم از خود که چه شعری سر زد
با چنین فربهی از طبعِ به این لِجْماری!  16
***
رود بودم وسط بادیه خشکم زده بود
بسم رب الشّهداء گفتم و، گشتم جاری... 


                                              
_______________

1- شهید انصاری؛ شهید عبدالّه انصاری؛ بیداردلی که نخستین چراغ شهادت را در زادگاهم برافروخت.
2- بر لب جوی نشین و گذر عمر ببین ... (حافظ)
3- یک قصّه بیش نیست غم عشق، وین عجب/کز هر زبان که می‌شنوم نامکرّر است. (حافظ)
4- رابعه‌ی قُزداری؛ رابعه دختر کعب قزداری؛ شاعر نغزگفتار نیمه‌‌ی نخست سده‌‌ی چهارم هجری. وی گویا نخستین شاعر زن پارسی‌گوی و دارای سخنی بس شیرین و شیوا و روان و رسا و زنده و زلال است. از اوست: عشق او باز اندر آوردم به بند/کوشش بسیار نامد سودمند/عشق دریایی کرانه‌ناپدید/کی توان کردن شنا ای هوشمند/عشق را خواهی که تا پایان بری/پس بباید ساخت با هر ناپسند/زشت باید دید و انگارید خوب/زهر باید خورد و انگارید قند/توسنی کردم، ندانستم همی/کز کشیدن تنگ‌تر گردد کمند.
5- فانّ مَعَ‌ العُسْرِ یُسْرا، َانّ مَعَ ‌العُسْرِ یُسْرا (پس همانا با  دشواری، آسانی است، به راستی که با دشواری، آسانی است.)  قرآن حکیم/انشراح/ 5 و 6
6- الغریق یتشبّث بِکُلّ حشیش/بالحشیش (غریق، برای نجات خود به هر شاخه‌ی خشکیده‌ای چنگ می‌زند.)
7- نادرقلی افشاری؛ نادرشاه افشار؛ بنیان‌گذار سلسله‌ی افشاریه، او پیش از پادشاهی، نادرقلی خوانده می‌شد.
8- احمدی و مختاری؛ احمد احمدی؛ معروف به پزشک احمدی؛ پزشک زندان در زمان رضاخان؛ او با آمپول هوا جان بسیاری از زندانیان سیاسی را گرفت. رکن‌الدّین مختاری؛ سرپاسبان مختاری؛ رییس کلّ شهربانی رضاخانی؛ او نیز مرتکب جنایت‌هایی فراوان  شد و مبارزان زندانی بسیاری به دست و یا دستور او کشته شدند. 
9- هویدا و ازهاری؛ امیرعبّاس هویدا؛ نخست‌وزیر دوران پهلوی دوّم به مدت سیزده سال (از سال 42 تا سال 56). ارتشبد غلامرضا ازهاری؛ از فرماندهان ارتش و نخست‌وزیر آخرین ماه‌های حکومت محمّدرضاشاه. ضمناً در این بیت، بین کلمات نهانی و هویدا و گل‌ها و ازهاری، تضاد و تناسبی نیز برقرار است.
10- بختیار؛ شاپور بختیار؛ آخرین نخست‌وزیر رژیم پهلوی؛ او که در آن سخنرانی معروفش خود را مرغ طوفان نامید، همه‌ی تلاش و تقلّا و تکاپویش را به کار گرفت تا جلوی سقوط رژیم پهلوی را بگیرد، امّا نتوانست.
11- سعیدی، صفوی، غفّاری؛ آیت‌الّه سیّدمحمّدرضا سعیدی، سیّدمجتبی نوّاب صفوی و آیت‌الّه شیخ‌حسین غفّاری؛ هر سه از پیش‌کسوتان و پیش‌قراولان نهضت اسلامی و هر سه از شهدای برجسته‌ی روحانی در زمان حکومت منحوس پهلوی.
12- سلیمانی و ستّاری؛ سرلشکر پاسدار حاج‌قاسم سلیمانی؛ سپه‌سالار دلاور اسلام. سرلشکر خلبان شهید منصور ستّاری؛ فرمانده‌ی شجاع نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که در سانحه‌ای هوایی در 1373/10/15 به شهادت رسید.
13- کوچک‌خان؛ میرزاکوچک‌خان؛ بزرگ‌جنگجوی جگرآور و رهبر جنبش و جمهوری جنگل و از مبارزان و مجاهدان انقلاب مشروطه؛ سرداری سرافراز که سرانجام در جهادی جانانه در راه پاسداشت مکتب و میهن به دستور احمدشاه قاجار و به دست سردارسپه (رضاخان) به شهادت رسید و سرش را از بدنش جدا کردند.
14- ریسلی؛ مخفف رئیس‌­علی؛ رئیس‌­علی دلواری؛ مجاهدی ممتاز در جغرافیای جنوب و مبارزی مشروطه‌خواه که در 33 سالگی جان بر سر دفاع از دین و وطن نهاد و پیکر پاکش بنا بر وصیّتش در جوار حرم مولا و مقتدایش حضرت حیدر کرّار علیه‌السّلام در قبرستان وادی‌السّلام نجف به خاک سپرده شد. 
15- سیری؛ جزیره‌‌ی ایرانیِ واقع در خلیج همیشه‌فارس.  
16- لِجْماری؛ لاغری، ضعفِ ­بنیه؛ این واژه در گویش ساکنان بخشی از استان بوشهر و نیز مناطقی در جنوب استان فارس، ازجمله زادگاه من، رایج است.   
 
  
 







  
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

---

   تاریخ ارسال  :   1396/2/25 در ساعت : 21:43:29   |  تعداد مشاهده این شعر :  1301

---

---